آزمایش خون یکی از راه های اطمینان یافتن از سلامتی بدن است که به طور معمول بیشتر مردم سالی یک بار باید آن را بدهند. ولی اکثر مردم نمی توانند جواب آزمایش خود را بفهمند و به همین جهت آن را نزد پزشک می برند. اما در این بین سوالات مختلفی درمورد آزمایش خون مطرح می شوند که دانستن پاسخ آن ها می تواند راهنمای خوبی برای افراد باشد. در این مقاله به بیست سوال پیرامون " آزمایش خون" پاسخ داده ایم.
آزمایش خون
آزمایش خون که نام دیگر پانل های خونی نیز نامیده می شود از ابتدایی ترین ابزار های دنیای پزشکی در تشخیص بیماری ها به شمار می آید. پزشکان به کمک یک تست خونی می توانند علائم بیماری های خاص ، کمبود های تغذیه ای فرد و سطح مواد زائد موجود در خون را تشخیص و مورد بررسی قرار بدهند. به همین خاطر در یک ویزیت پزشکی برای آگاهی و بررسی وضعیت سلامتی یک فرد، درمان بیماری اولین ابزار پزشکی پس از معاینه بالینی انجام آزمایش خون است. اما بسیاری از افراد پس از گرفتن نتیجه آزمایش خون متوجه آن نمی شوند و به پزشک مراجعه می کنند. برای همین بهتر است با افزایش اطلاعات خود بتوانید نتیجه آزمایش خون خود را تفسیر نمایید هر چند در برخی مواقع حساس مراجعه به پزشک اامی است.
سوالات رایج در رابطه با آزمایش خون
دکتر محسن منشدی متخصص علوم آزمایشگاهی بالینی به ۲۰ سوال رایج در مورد آزمایش خون و تفسیر آن پاسخ داده است که در زیر می خوانیم.
۱_ بهتر است در یک سال چند بار آزمایش خون بدهیم؟
آزمایش خون به صورت دوره ای برای هر فرد در هر ۶ ماه یک بار جهت اطلاع از وضعیت جسمانی و سلامتی اامی است. ولی اشخاصی که دچار بیماری های خاصی هستند با توجه به نوع بیماری شان وتحت پزشک معالج در بازه های زمانی کوتاه تری آزمایش بدهند.
۲_در چه ساعتی از روز آزمایش بدهیم؟
جواب این سوال بستگی به نوع آزمایش فرد دارد. برای نمونه قند خون بایستی صبح و ناشتا گرفته شود. اما برخی تست ها مثل کورتیزول می توانند با نظر پزشک ساعت ۸ صبح یا ۴ بعد از ظهر انجام گردند.
۳_شمارش کامل خون چیست؟
شمارش کامل خون یاCBC به بررسی سلول های خونی از لحاظ تعداد ، سایز، شکل ظاهری آن ها و هم چنین اندازه گیری مقدار هموگلوبین و هماتوکریت گفته می شود.
۴_ با آزمایش خون می توان متوجه کم خونی خود شد؟
بله با دادان یک آزمایش ساده CBC و مطالعه نمودن پارامتر های آن مثل تعداد گلبول های قرمز، میزان هموگلوبین و هماتوکریت خون می توان به کم خونی خود پی برد.
۵_با آزمایش خون می توان چربی خون را بررسی کرد؟
چنان چه میزان تری گلیسیرید بالای ۴۰۰ میلی گرم در دسی لیتر و میزان کلسترول بالای ۲۴۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد، چربی خون بالا است.
۶_ بهتر است در طول سال چند بار آزمایش چربی خون بدهیم؟
از علل اصلی گرفتگی رگ های قلب و سایر عروق افزایش چربی خون است. تمامی افراد بالای ۲۰ سال باید حداقل یک بار از لحاظ چربی های خون شامل کلسترول تام، کلسترول خوب، کلسترول بد، تری گلیسیرید ها بررسی شود. چنان چه نتایج آزمایش طبیعی باشد باید حداقل هر ۵ سال یک بار تا ۴۰ سالگی و بعد از آن هر دو سال یک بار تا ۵۰ سالگی آزمایش داد. از ۵۰ سالگی به بعد نیز سالی یک بار کافی است.
۷_با انجام آزمایش چگونه می توان به اختلالات تیروئید پی برد؟
رایج ترین آزمایش برای غده تیروئید ، اندازه گیری T3 که میزان طبیعی در بالغین : 0.52 تا1.85 نانو گرم در میلی لیتر است. T4 به میزان طبیعی در افراد بالغ : 4 تا 13میکرو گرم در دسی لیتر و Tsh به میزان طبیعی در بالغین 0.32 تا 5.2 میکرویونیت در میلی متر است. چنان چه تعادل این اعداد به هم بریزد، فرد دچار کم کاری یا پر کاری تیروئید است.
۸_آزمایش چگونه دیابت را مشخص می کند؟
قند ناشتا بین 70 تا99میای گرم در دسی لیتر طبیعی است. اگر این عدد از 126 بیشتر بشود ، فرد دچار دیابت گردیده است. هم چنین قند بین100_ 126 نیز نشان از مرحله پیش دیابت دارد. آزمایش HbA1C میزان قند خون بدن در یک دوره زمانی را مشخص می کند که اگر از 9 % بیشتر باشد نشان از قند خون بالای بدن است.
بهترین فوق تخصص خون و انکولوژی
۹_ در هر سال چند بار آزمایش قند خون بدهیم؟
تمامی افراد بالای ۴۰ سال باید حداقل یک بار آزمایش قند خون بدهند. چنانچه نتیجه طبیعی باشد تکرار آن هر دو سال یک بار تا ۵۰ سالگی اامی است . پس از ۵۰ سالگی نیز انجام یک آزمایش در سال کافی است.
توجه داشته باشید: افراد دارای سابقه دیابت نوع دو در بستگان در درجه اول ، شاخص توده بدنی (BMI) 25 یا بیشتر، افراد بی تحرک، خانم های باردار، فشار خون بالای 14 روی9 ، میزان کلسترول خوب خون مساوی یا کمتر از 35 و تری گلیسیرید مساوی یا بیش تر از250میلی گرم در دسی لیتر ، سابقه کیست های متعدد تخمدان و بیماری های عروقی بایستی به طور منظم قند خونشان بررسی شود.
۱۰_تست مربوط به کبد کدام هستند؟
اوره BUN و کراتین CR دو آزمایش روتین در عملکرد کلیه هستند. چنان چه میزان هر یک از این دو مورد از حد طبیعی بالاتر برود حاکی از کم کاری و اختلالات شدید کلیوی است.
مقدار طبیعی اوره بین 7.9_ 20 MG/ DL و مقدار طبیعی کراتین 0.6_ 1.2 MG/ DL در خانم ها و در آقایان 0.8_ 1.3 MG/DL است. بیماران دیالیزی و هم چنین افرادی که دچار عفونت کلیه و کم کاری کلیه . هستند باید این تست ها را انجام دهند.
۱۱_ تست های کلیه کدام ها هستند؟
اوره BUN و کراتین CR دو آزمایش روتین در عملکرد کلیه هستند. چنان چه میزان هر یک از این دو مورد از حد طبیعی بالاتر برود حاکی از کم کاری و اختلالات شدید کلیوی است.
مقدار طبیعی اوره بین 7.9_ 20 MG/ DL و مقدار طبیعی کراتین 0.6_ 1.2 MG/ DL در خانم ها و در آقایان 0.8_ 1.3 MG/DL است. بیماران دیالیزی و هم چنین افرادی که دچار عفونت کلیه و کم کاری کلیه . هستند باید این تست ها را انجام دهند.
۱۲_اسید اوریک چیست و چه افرادی باید از این لحاظ بررسی شوند؟
در افرادی که سنگ کلیه داشته و یا افرادی که علائم بیماری نقرس دارند این آزمایش را انجام می دهند. مقدار طبیعی برای خانم ها 2.6 _ 6.1 میلی گرم در دسی لیتر و آقایان 3.6_ 8.2 میلی گرم در دسی لیتر است.
۱۳_اندازه گیری کردن ویتامین ها برای چه افرادی ضروری است؟
رایج ترین ویتامین ها که اندازه گیری می شوند D و B12 است. ویتامین D جهت بررسی جذب کلسیم، پوکی استخوان به ویژه در بانوان ، بررسی اختلالات سوءجذب ،بررسی سرطان ها مانندسرطان ، سرطان پانکراس، سرطان کولون و اندازه گیری می شود. ویتامینB12نیز برای بررسی کم خونی و برخی اختلالات گوارشی انجام می گردد. میزان طبیعی ویتامین D بین 25تا80 ML/ NG و میزان طبیعیB12 بین 160 تا950 ML/ PG است.
۱۴_اندازه گیری هورمون ها برای چه افرادی لازم است؟
هورمون ها دارای طیف وسیعی هستند. به همین خاطر با توجه به نوع تشخیص هورمون های مختلفی برای اندازه گیری انتخاب می گردند. از جمله هورمون بارداریBHCG ، هورمون تیروئید و هورمون های جنسی که با توجه به وضعیت فرد درخواست می شوند. رایج ترین هورمون های جنسی در آقایان PSA جهت بررسی عملکرد پروستات و در خانم ها LH و FSH است.
۱۵_ آزمایش های مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر، سدیم، پتاسیم و. برای چه اشخاصی است؟
این آزمایشات برای افرادی که دچار اختلالات متابولیکی می باشند مانند کودکان، افراد سالخورده و بانوان در شرایط خاص صورت می گیرد.
۱۶_ آیا سرطان از آزمایش خون قابل تشخیص است؟
در دنیای پزشکی امروزه امکان پیش بینی و بررسی بسیاری از سرطان ها به وجود آمده است. خوشبختانه در برخی موارد نیز با انجام دادن تست های ساده خاص می توان از سرطان ها آگاه شد.
۱۷_ علت کبودی دست پس از نمونه گیری خون چیست؟
این مسئله به حساس بودن پوست بیمار، مدت زمان اعمال فشار روی موضع خون گیری و انجام صحیح رگ گیری توسط نمونه گیر مربوط است.
۱۸_چه چیزهایی می توانند در در نتیجه آزمایش تداخل ایجاد نمایند؟
چیزهای زیادی مانند مصرف داروها، ورزش، ساعت خون گیری، بارداری، استرس، افسردگی، ناشتا نبودن، تروما(ضربه) موجب تداخل و ایجاد نتیجه کاذب می شوند. به همین خاطر باید تمامی این ها را به مسئول آزمایشگاه اطلاع داد
۱۹_نتیجه خارج از محدوده طبیعی نشانه بیماری است؟
نه خیر وجود یک نتیجه غیر طبیعی به تنهایی نمی تواند علت بیماری باشد. در حدود ۵ درصد از افراد سالم نیز ممکن است یک آزمایش خارج از حدود طبیعی نتیجه بدهد.
۲۰_چند درصد احتمال خطا در آزمایشات وجود دارد؟
امروزه تمامی آزمایش ها به طور اتوماسیون دستگاهی صورت می پذیرند . به همین خاطر میزان رخ دادن خطا به حداقل ممکن رسیده است. هم چنین تمامی آزمایشگاه ها با انجام دادن کنترل های کیفی و کالیبراسیون دستگاه ها تلاش می کنند هیچ گونه خطایی در آزمایشات اتفاق نیفتد.
آزمایش خون یکی از راه های مطلع شدن از وضعیت جسمانی افراد است، به همین دلیل می توان سوالات مختلفی را در این زمینه مطرح نمود. در این مقاله نیز به مهم ترین سوالات در مورد آزمایش خون پرداخته شد که می توان با آگاهی از آن ها به شناختی درست از وضع جسمانی خود دست یافت.
